Waarom klimatisering van gebouwen veel serieuzer genomen moet worden

Bij nieuw- of verbouw van woningen of gebouwen als sporthallen, zwembaden en scholen is het verplicht om een energie-prestatieberekening te doen. Oftewel: wat is de energetische waarde van een gebouw en welk energielabel past daarbij? Die berekening wordt gemaakt op basis van BENG-criteria: Bijna Energieneutraal Gebouw. Maar wat betreft Jaco Mooijaart, afdelingshoofd Elektrotechniek & Werktuigbouw (E&W) bij Iv-Bouw, neemt die verplichte berekening te weinig factoren mee, waardoor een papieren werkelijkheid ontstaat en een deel van de klimaatdoelen slechts theoretisch wordt behaald.  

Berekeningen op basis van deze BENG-criteria zijn sinds 1 januari 2021 verplichte kost bij een vergunningaanvraag. Iv-Bouw is als specialist in de utiliteitsbouw vaak betrokken bij dergelijke berekeningen voor bijvoorbeeld scholen, openbare zwembaden en multifunctionele sporthallen. Tot 2021 werden berekeningen gedaan op basis van een zogenaamd Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC). De nieuwe BENG-criteria worden beoordeeld in drie delen: de jaarlijkse energiebehoefte (aantal kilowattuur per jaar), het fossiel energieverbruik (verwarming, koeling, ventilatie, etc.) en het percentage hernieuwbare energie. 

Iv-Bouw moet deze berekeningen wettelijk gezien toepassen, maar ziet in die berekeningen een te makkelijke weergave van de werkelijkheid. Voorbeeld: vanuit de BENG-criteria worden jaargemiddelden gepakt van een gebouw, zonder voldoende rekening te houden met piekvermogen, type gebruik of bijvoorbeeld rendementsverlies door klimatisering met ventilatielucht. Ventilatie neemt veel meer ruimte in en heeft meer transportverliezen dan een watergedragen klimaatsysteem. In de EP-berekeningen richting klanten is dat in de uitkomsten nauwelijks terug te zien. Een goedkopere klimatisering met een luchtbehandelingssysteem heeft dan vaak de voorkeur, terwijl het wezenlijk meer energie kost dan de cijfers doen vermoeden en dus in exploitatie duurder is.  

“Bij scholen en sporthallen zie je dat er nu vaak wordt gekozen voor een all air systeem, waarbij er puur met lucht wordt geklimatiseerd. Terwijl ventilatie  in basis is bedoeld om mensen in een gebouw niet aan een te hoog CO2-gehalte bloot te stellen”, legt Jaco Mooijaart uit. “Maar dit soort ruimtes zijn vrij constant in gebruik. In onze optiek kun je dan prima met water klimatiseren. Energetisch doe je het dan veel beter. In aanschaf is het wat duurder, want je hebt meer systemen nodig, maar uiteindelijk loont het.”  

Dat dit nergens in berekeningen bij een vergunningsaanvraag duidelijk naar voren komt, baart Jaco enige zorgen, omdat er grote keuzes worden gemaakt op basis van onvolledige informatie. “Hiermee zorgt men ervoor dat er theoretisch (bijna) energieneutrale gebouwen worden neergezet, die dat in werkelijkheid misschien niet zijn. Ik vind het onze taak om daar als adviseurs heel kritisch op te blijven. Het is goed dat er een landelijke standaard is voor een vergunningsaanvraag, maar hij moet wel het hele verhaal vertellen. Bovendien zijn dit soort criteria in het leven geroepen om te voorkomen dat er energie slurpende panden worden gebouwd. Dat schiet zijn doel op dit front nu een beetje voorbij.”  

Wat betreft Iv-Bouw ontbreekt er door die uniformiteit in berekeningen ook maatwerk. Er wordt uitgegaan van een gemiddeld verbruik voor een gemiddeld gebouw. Maar ieder gebouw is anders. “Dit model kun je ook op een zwembad toepassen: ook een gebouw met sportfunctie, maar ik denk dat ik niemand hoef uit te leggen dat het, wanneer je een zwembad moet verwarmen, bijna een utopie is om dat energieneutraal te kunnen doen. Een zwembad verbruikt nu eenmaal veel meer dan een reguliere sporthal en toch rollen dezelfde rekenresultaten uit een EP-berekening. Daar moet wat aan gebeuren en dat begint met het aankaarten van het probleem. Onze markt vaart hier wel degelijk op, maar het dekt de lading niet.”  

Voorlopig gelden deze BENG-criteria nog. Iv-Bouw kan leunen op jarenlange ervaring en zeer specialistische kennis op het gebied van utiliteitsbouw en het adviseren bij kwesties omtrent (duurzame) installaties. Hiermee kan Iv-Bouw onderbouwd kritisch zijn wanneer schoolbesturen of gemeenten met plannen voor nieuw- of verbouw komen. Jaco: “Er valt op dit gebied echt nog een wereld te winnen, ook als het gaat om bewustwording bij klanten. Het is alleen zonde dat we het niet vanuit deze criteria kunnen laten zien, maar ze mogen vertrouwen op onze expertise.”