Es-so lanceert nieuwe position paper over eu-strategie ‘zonwering essentieel om doelstellingen eu te bereiken’

De overkoepelende Europese zonweringorganisatie ES-SO legt in een position paper uit waarom en stelt vier aanbevelingen voor. 

De uitdaging is enorm. Drie kwart van de gebouwen in de EU is niet energiezuinig. Middels de in oktober 2020 gelanceerde Europese renovatiestrategie moeten omstreeks 2030 35 miljoen gebouwen zijn gerenoveerd, zodat ze minder energie verbruiken. Volgens ES-SO de integratie van moderne, dynamische zonwering daarvoor onmisbaar. 

In het kader van de voortzetting van de renovatiegolfstrategie heeft ES-SO voor de EU en nationale beleidsvormers vier belangrijke aanbevelingen opgesteld. Ze worden ingeleid en toegelicht in een nieuw position paper van ES-SO. 

ES-SO is dus blij met de EU-ambitie om het renovatietempo van gebouwen in de komende tien jaar te verdubbelen voor een lager energieverbruik en een efficiënter gebruik van grondstoffen. De gebouwde omgeving in de EU is energie-inefficiënt en verantwoordelijk voor 36% van de uitstoot van broeikasgassen in Europa. Die uitstoot aanpakken is essentieel om de EU-doelstellingen voor 2030 en 2050 – dan wil de EU klimaatneutraal zijn – te halen. De renovatie-inspanning van de EU zal niet alleen Europa’s uitstoot van broeikasgassen verminderen. Daarnaast worden gebouwen beter bestand tegen klimaatverandering en ze worden ‘slimmer’ om gezondheid en wooncomfort te verbeteren.

Energiebesparing en CO2-reductie

Verwarming en koeling zijn verantwoordelijk voor 80% van het energieverbruik van de woningen van mensen. De EU wil de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met tenminste 55% hebben gereduceerd en de EU renovatie strategie wil het energieverbruik voor verwarming en koeling met 18% reduceren. 

Als 75% van de ramen wordt voorzien van dynamische zonwering kan dat tot 19% besparen op energie voor verwarming en koeling (of 49.3 Mtoe/jaar) en een reductie van de CO2-uitstoot van 19% (overeenkomend met een besparing van 117 MtCO2/jaar). Als koeling even belangrijk wordt als verwarmen, kunnen de besparingen oplopen tot 22%.¹ 

Dynamische zonwering is een kostenefficiënte en duurzame technologie. De productie van zonwering veroorzaakt relatief weinig CO2-uitstoot: uitgaande van een levensduur van twintig jaar is de bespaarde energie ongeveer 60 keer zo veel.² 

In de zomer: oververhitting voorkomen en de koelbehoefte verminderen

Van alle bestaande gebouwen in Europa staat naar verwachting 85 tot 95% er in 2050 nog steeds. De verwachting is dat zich er dan meer extreme klimaatsituaties zullen voordoen. Hittegolven bijvoorbeeld zullen langer duren, met hogere gemiddelde temperaturen, terwijl er sinds 2000 al tienduizenden Europeanen door hittegolven eerder dan verwacht zijn overleden.³Op dit moment staan oververhitting en klimaatbeheersing binnen in woningen en gebouwen niet hoog genoeg op de agenda in de EU. Als er niets aan wordt gedaan, zal oververhitting als gevolg van klimaatverandering en betere isolatie voor veel woningen en gebouwen een probleem worden. Al 100 miljoen Europeanen kunnen hun woningen in de zomer al niet meer afdoende koelen, twee keer zoveel als Europeanen die hun woning in de winter niet voldoende kunnen verwarmen (EU-SILC). Dit probleem oplossen door de inzet van actieve koeling, zoals airconditioning (A/C) zal de uitstoot van broeikasgassen doen toenemen, wat op alle manieren moet worden voorkomen. 

Het rapport van de International Energy Agency (IEA) uit 2018 over “The future of Cooling”, letterlijk de toekomst van het koelen, geeft aan dat overheden een prioriteit moeten maken van het aanpassen van woningen en gebouwen aan de opwarming van de aarde en hittegolven. Het koelen van woningen en gebouwen begint ermee te voorkomen dat zonnestraling wordt omgezet in warmte als ze binnentreedt. Dat is de meest voor de hand liggende verdedigingslinie en zou altijd de eerste keuze moeten zijn, voordat wordt gekozen voor een oplossing als airconditioning, waarvoor ook weer extra energie moete worden opgewekt. 

Het IEA rapport toont de exponentiële toename van de verkoop van airconditioning wereldwijd aan. Daarnaast laat het zien hoe airconditioning het probleem van hitte-eilanden in steden versterkt doordat de apparaten energie verbruiken en doordat ze de warmte uit woningen en gebouwen in de stadsomgeving uitstoten. Of met andere woorden: airconditioning versterkt het probleem van opwarming van de aarde en doet het aantal hittegolven toenemen. 

Dynamische zonwering toegepast bij ramen kan meer dan 90% van de warmte buitenhouden.⁴ Het resultaat is aanzienlijke reductie van het actieve koeling (A/C). 

Dynamische zonwering maakt het ’s winters mogelijk om te profiteren van de zonnewarmte overdag. ’s Nachts zorgt het voor een extra isolatie voor het raam. Koudestraling wordt beperkt en thermische weerstand versterkt. Daarmee helpt dynamische zonwering de verwarmingskosten met 14% te verminderen. Ze is er voor buiten en binnen, desgewenst uitgerust met slimme besturingssystemen. 

In huis binnenvallende zonnestraling en – diffuus – daglicht zijn om meerdere redenen noodzakelijk. Ze zorgen voor natuurlijke opwarming in de winter en hebben in de juiste hoeveelheid een positieve invloed op de gezondheid, het leervermogen en de productiviteit van mensen. Dynamische zonwering maakt het mogelijk om de inval van zonnestraling en daglicht optimaal te reguleren om de voordelen ervan te benutten, maar nadelen als oververhitting of lichtoverlast door schitteringen te voorkomen.    

Als kosten-efficiënte en duurzame, groene technologie maakt dynamische zonwering het mogelijk de doelstellingen van de EU renovatiestrategie te realiseren. Daarvoor kunnen drie redenen worden genoemd: 

Dynamische zonwering voldoet perfect aan het principe dat energie-efficiëntie voorop staat. 

Dynamische zonwering past binnen een ander leidend principe van de EU renovatiestrategie, omdat het voldoet aan hoge standaarden voor wat betreft gezondheid en milieu. 

Dynamische zonwering belichaamt het principe van de groene en digitale transitie omdat ze automatisch kan worden bestuurd en dus kan worden geïntegreerd in de slimme gebouwschil van slimme gebouwen.⁵

1. Het voorkomen van oververhitting krijgt een plaats in de Europese vereisten voor de renovatie van gebouwen.

Opwarming als gevolg van klimaatverandering en de isolatie van gebouwen beïnvloedt de gezondheid en het welzijn van mensen die meer dan 90% van hun tijd binnen doorbrengen. 

2. De minimale energieprestatienormen voor bestaande gebouwen op basis van het beginsel dat energiezuinigheid vooropstaat, moeten zonwering omvatten.

Dynamische zonwering moet verplicht worden als onderdeel van de minimale eisen voor de energieprestatie van gebouwen. Gebaseerd op het basisprincipe van energie-efficiëntie – om er zeker van te zijn dat we alleen de energie produceren die we ook gebruiken – moet airconditioning alleen als een laatste redmiddel worden geïnstalleerd en alleen als ze werkt op basis van hernieuwbare energie. 

Energielabels zouden het ‘energie-efficiëntie-eerst-principe’ moeten hanteren. Dynamische zonwering zou een prioriteit moeten zijn bij renovatieplannen in de EU-landen. 

3. Investeringen in en doelgerichte financiering van renovaties moeten zonwering omvatten.

Dynamische zonwering als belangrijke maatregel van het energie-efficiëntie-eerst-principe moet in de nationale renovatieplannen worden geïmplementeerd om de uitstoot van broeikasgassen door gebouwen te verminderen. Daarnaast is het ook belangrijk om huishoudingen met middel- en lage inkomens te helpen om hun woningen beter bestand te maken tegen de gevolgen van de opwarming van de aarde. 

4. De zonne-energie die binnenvalt door ramen erkennen als een natuurlijke energiebron.

De zonne-energie die door ramen binnenvalt, is gratis en een natuurlijke bron van energie. Het daglicht heeft bovendien een positieve invloed op de gezondheid en het welzijn van mensen die steeds meer binnen leven en werken. De gratis zonne-energie vermindert de noodzaak om energie te produceren en moet gezien worden als een belangrijke hernieuwbare energiebijdrage door de bebouwde omgeving. Dynamische zonwering maakt het mogelijk om deze natuurlijke energiebron en het natuurlijke licht optimaal te gebruiken om energie voor verwarming en verlichting te besparen. 

(1) Dynamic shading solutions for energy efficient buildings, Sonnergy Study, 2015

(2) Dynamic solar shading and its footprint, Würzburg Schweinfurt Institute Germany, page 8 “A new vision on solar shading”

(3) European Environment gency, CLIM 036 Published 20 Dec 2016.

(4) EPBD ES-SO Position Paper November 2018

(5) Final report to the technical support of a Smart Readiness Indicator for buildings, 2020.